Natuurlijk kennen we allemaal het begrip ‘vakantieverlof’. Bij KPN stond dat begrip centraal tijdens de laatste cao-onderhandelingen. KPN is het eerste grote Nederlandse bedrijf dat werknemers zelf laat bepalen hoeveel vakantie zij opnemen. Dat klinkt ruimhartig, maar veel van de leden van Qlix zijn daar kritisch over. In de cao is opgenomen dat sinds januari 2025 het aantal vrije dagen van KPN‘ers niet meer wordt geregistreerd. Wettelijk moet er minimaal 20 dagen vakantieverlof worden opgenomen, de richtlijn bij KPN is 27 dagen, maar een maximum is er niet. Je mag dus zelf bepalen hoe je met je vakantieverlof omgaat. Dit past in de trend van meer autonomie voor de medewerker, maar – zoals gezegd – voor de medewerkers bij KPN is het nog behoorlijk wennen. We zullen zien hoe de afspraak bij KPN op een wat langere termijn door de medewerkers wordt beoordeeld.
Naast het vakantieverlof zijn er in de Wet arbeid en zorg nog een groot aantal andere verlofregelingen vastgelegd. Het gaat daarbij om wettelijke regelingen:
- zwangerschapsverlof en bevallingsverlof;
- geboorteverlof;
- ouderschapsverlof;
- adoptieverlof of pleegzorgverlof;
- zorgverlof (kortdurend en langdurend);
- calamiteitenverlof en kort verzuimverlof.
De Algemene Werkgevers Vereniging (AWVN) heeft onderzocht hoe deze regelingen in de praktijk worden ervaren. Bijna de helft van de Nederlandse werkgevers (43%) ervaart knelpunten in het wettelijke verlofstelsel. Volgens de werkgevers zou het stelsel wel wat eenvoudiger mogen. Wettelijk verlof betreft basisregelingen waarop medewerkers wettelijk het recht hebben.
Uit het onderzoek van de AWVN blijkt dat werkgevers het grote aantal wettelijke regelingen als het belangrijkste knelpunt in de geldende systematiek ervaren. Er ontstaat verwarring omdat hoogte, duur en manier van aanvragen sterk onderling verschillen, bijvoorbeeld in de regelingen rond ouderschap. Praktische problemen met roosters en inzet van medewerkers is het tweede knelpunt.
Ruimhartig met verlof
Nederlandse werkgevers blijken best ruimhartig te zijn met verlof. Nederlandse werknemers hebben gemiddeld 28 vakantiedagen tot hun beschikking, aanzienlijk meer dus dan het wettelijke minimum van 20 dagen. Veertig procent van de werkgevers heeft daarnaast de wettelijke verlofregelingen in de cao uitgebreid, bijvoorbeeld met meer dagen bijzonder verlof of door verhoging van de wettelijke uitkering bij bijvoorbeeld ouderschapsverlof. Verder zijn er veel (aanvullende) regelingen naast het wettelijke verlof. Het gebruik daarvan is echter relatief beperkt. Topscorers zijn rouwverlof en studieverlof, beide met bijna 30% regelmatig tot vaak gebruikt.
Individuele situaties: samen een oplossing vinden
Samen een oplossing vinden in plaats van standaardoplossingen aanbieden, is een rode draad in de voorkeur van werkgevers om met verlof in hun organisatie om te gaan. Dat geldt bijvoorbeeld als een gezinslid van een medewerker overlijdt, maar er geen formele afspraak over rouwverlof is. Tweederde van de werkgevers geeft aan dat in dergelijke gevallen in overleg met de medewerker een passende oplossing wordt gevonden. De medewerker krijgt bijvoorbeeld extra verlof en kan werktijden aanpassen of thuiswerken. Werkgevers vinden daarom dat een generieke, wettelijke regeling dan weinig toevoegt of hun mogelijkheid tot maatwerk te veel beperkt.
Mantelzorg
Ook mantelzorgers krijgen van veel Nederlandse werkgevers ruimte om hun zorg uit te voeren. 74 procent van de werkgevers maakt afspraken over (aangepaste) werktijden en nog eens 57 procent maakt afspraken over hybride werken. Als er eenmaal (maatwerk)afspraken zijn gemaakt over de combinatie van werk en mantelzorg, ervaart de helft van de werkgevers hiermee geen problemen. Van de wel ervaren problemen is werkstress bij de medewerker de belangrijkste: 29 procent van de werkgevers ziet dat bij hun mantelzorgers. Onverwachte afwezigheid en inroosterproblemen voor de medewerker bij mantelzorg komen ook voor, 20 procent elk.
Aan het AWVN-ledenonderzoek over verlof namen 115 werkgevers deel. Zij vormen een goede afspiegeling van het Nederlandse bedrijfsleven qua omvang, regionale verdeling en sectorale indeling.
Kijk hier voor een compleet overzicht van de wettelijke verlofsoorten: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/arbeidsovereenkomst-en-cao/vraag-en-antwoord/welke-soorten-verlof-zijn-er
