Met arbeidsomstandigheden worden alle omstandigheden tijdens werktijd bedoeld. Dat wil zeggen: op en tijdens het werk, dus ook thuiswerken of als iemand voor het werk onderweg is. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu is een kennis- en onderzoeksinstituut in Nederland, gericht op de bevordering van de volksgezondheid en een gezond en veilig leefmilieu. Op de website https://www.vzinfo.nl/arbeidsomstandigheden worden alle cijfers, oorzaken en gevolgen van arbeidsomstandigheden door het RIVM op een rij gezet. Enkele cijfers van die website:
- Beeldschermwerk is de meest voorkomende fysieke belasting;
- Ongeveer één derde van de werknemers ervaart hoge werkdruk;
- Bijna 40% van de beroepsbevolking werkt onregelmatig;
- De werk gerelateerde zorgkosten worden jaarlijks geschat op 1,8 miljard euro.
Goede arbeidsomstandigheden kunnen (deels) voorkomen dat mensen door hun werk ziek worden of arbeidsongeschikt raken. Goede arbeidsomstandigheden zijn bijvoorbeeld:
- daglicht en uitzicht uit een raam naar buiten;
- een juiste opstelling van machines en computers;
- goed gereedschap;
- goede verhoudingen met leidinggevenden en collega’s .
Arbeidsomstandigheden kunnen de gezondheid ook negatief beïnvloeden. Een flink deel van de werknemers loopt op de werkvloer risico’s op ongevallen of ziekten. Denk aan stress door een te hoge werkdruk, agressie van klanten of collega's en door het niet goed (kunnen) afstemmen van het werk op thuis. Maar denk ook aan fysieke (over)belasting en lawaai. Met mogelijke gezondheidsklachten, beroepsziekten, ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en veel gebruik van medische voorzieningen tot gevolg. Het RIVM schat de ziektelast door slechte arbeidsomstandigheden op bijna 5% (!) van de totale ziektelast in Nederland.
Arbeidsomstandigheden zijn onder te verdelen in lichamelijke belasting, werkomgeving en psychosociaal belastende factoren. Lichamelijke belasting is bijvoorbeeld het verplaatsen van producten (tillen, dragen, duwen, trekken), veel beeldschermwerk of langdurig zitten. Bij arbeidsbelasting door de werkomgeving kun je denken aan koude, vochtige werkplekken, weinig daglicht, veel lawaai, stoffen en werken in de nacht.
Psychosociale arbeidsbelasting
Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) heeft betrekking op stress die ontstaat als reactie op ongewenst gedrag en een te hoge werkdruk. De vormen van ongewenst gedrag pesten, agressie en geweld, discriminatie en (seksuele) intimidatie kunnen leiden tot lichamelijke, psychische en sociale klachten. De werkgever moet beleid voeren om PSA te voorkomen of te beperken zoals vastgelegd in de Arbowet. De werknemer moet naar eigen vermogen zorgdragen voor zijn of haar eigen veiligheid en gezondheid en die van andere betrokken personen.
PSA ontstaat door factoren op het werk. Maar er zijn altijd andere factoren buiten het werk aanwezig die er invloed op hebben. Zo maakt het uit hoe je werkt, denkt en doet. En hoe je leeft. Of je veel of weinig beweegt, veel of weinig slaapt. Hoe je woont, of je zorgen of schulden hebt. Of je moet zorgen voor kinderen of zieke ouders. Welke van deze factoren er aan de hand zijn, hoeveel en hoe je ermee om kunt gaan, bepalen of je wel of geen last krijgt van PSA.
Meer weten over psychosociale arbeidsbelasting? In de factsheet Psychosociale arbeidsbelasting heeft het RIVM deze achterliggende factoren in kaart gebracht. De factsheet vind je hier: https://www.rivm.nl/determinanten-van-gezondheid/psychosociale-arbeidsbelasting.